Πράσινη Συμφωνία & Εθελοντισμός

Δημοσιεύουμε το 18ο άρθρο, του Δημήτρη Χατόγλου,  Υπεύθυνου Επικοινωνίας της Ethelon, με αντικείμενο την ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών και το ρόλο του εθελοντισμού ώστε η μετάβαση να είναι συμπεριληπτική και δίκαιη.

Η κλιματική κρίση θέτει την Ευρώπη προ των ευθυνών της

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο μακροπρόθεσμα για τον κόσμο και, ακόμη περισσότερο, για τις επόμενες γενιές, οι οποίες θα αναγκαστούν να έρθουν αντιμέτωπες με τις συνέπειες δεκαετιών ολιγωρίας στα ζητήματα του περιβάλλοντος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρότι βρίσκεται σε πρωτεύουσα θέση όσον αφορά στην περιβαλλοντική νομοθεσία σε σχέση με αντίστοιχου μεγέθους (πληθυσμιακά, γεωγραφικά και οικονομικά) κράτη, οφείλει να επιταχύνει τις δράσεις για τον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτό το πλαίσιο, και με γνώμονα όχι μόνο την αντιμετώπιση των προκλήσεων που φέρνει η κλιματική αλλαγή αλλά και μια μετάβαση πιο δίκαιη απέναντι στους πολίτες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει την Πράσινη Συμφωνία. Με την Πράσινη Συμφωνία η Επιτροπή στοχεύει «στον μετασχηματισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία που διαθέτει μια οικονομία σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων, στην οποία ως το 2050 έχουν μηδενιστεί οι καθαρές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και όπου η οικονομική ανάπτυξη έχει αποσυνδεθεί από τη χρήση των πόρων».

Η άμβλυνση του κοινωνικοοικονομικού αντίκτυπου της μετάβασης, έτσι όπως προτείνεται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, είναι ένας βασικός πυλώνας της προσπάθειας με ιδιαίτερη προσήλωση στη μέριμνα προς τις περιφέρειες (αλλά και τις κοινωνικές ομάδες), οι οποίες θα επηρεαστούν περισσότερο από τη μετάβαση αυτή. Γι’ αυτό το λόγο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει πως η ενεργός συμμετοχή των πολιτών και η εμπιστοσύνη στη διαδικασία της μετάβασης είναι σημεία ύψιστης σημασίας για την επιτυχία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο εθελοντισμός μπορεί να αποτελέσει πυλώνα για την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση του κοινού για τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας και να θέσει τις βάσεις για ένα πιο ενεργό σώμα πολιτών στην υπό μετάβαση κοινωνία.

Ο εθελοντισμός ως κινητήρια δύναμη της δίκαιης μετάβασης

Στην καρδιά της έννοιας του εθελοντισμού βρίσκονται η ανιδιοτελής προσφορά και το κοινωφελές έργο. Ο εθελοντισμός όμως δεν είναι απλά ένας ορισμός, είναι δράση. Μέσα από τον εθελοντισμό, το άτομο συμμετέχει ενεργά στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, προσφέροντας τις δεξιότητές του, αναπτύσσει νέες ικανότητες και δραστηριοποιείται για κοινωνικά ζητήματα αποκομίζοντας την αίσθηση της προσφοράς. Ως δραστηριότητα, ο εθελοντισμός προϋποθέτει τη θέληση για πηγαία και ενεργό συμμετοχή στα ζητήματα, που το άτομο κρίνει ουσιώδη. Έτσι, με τη σωστή ενημέρωση και παρακίνηση, ο εθελοντισμός μπορεί να αποτελέσει την κατάλληλη ώθηση για την εμπλοκή του κοινού στην προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς μια πιο δίκαιη μετάβαση.

Παρότι το εθελοντικό κίνημα προσελκύει άτομα όλων των ηλικιών, ο πυρήνας του είναι νεανικός, κυρίως στις ηλικίες 18-30. Οι νέοι/εες αποτελούν ένα σώμα εθελοντών/ριών πιο δυναμικό, πιο ενδυναμωμένο και με περισσότερες δεξιότητες από ποτέ. Όμως υπάρχει κι ένα ακόμη σημείο το οποίο είναι μεγάλης σημασίας για τα ζητήματα περιβάλλοντος και κλιματικής αλλαγής. Μέσα από τη συλλογική επαγρύπνηση σχετικά με την κλιματική αλλαγή που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, οι νέοι/ες εθελοντές/ριες έχουν πλέον αποκτήσει μεγαλύτερη επίγνωση της αναγκαιότητας να δράσουμε γρήγορα και συλλογικά για το περιβάλλον. Αποτελώντας τη γενιά που θα κληθεί να ζήσει στη νέα κλιματική πραγματικότητα, οι εθελοντές/ριες έχουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνητρο και όρεξη να δράσουν και να προσφέρουν τις δεξιότητές τους.

Η δίκαιη μετάβαση είναι κεντρικής σημασίας στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και αφορά στη μέριμνα που πρέπει να δοθεί στους πληθυσμούς και τις περιφέρειες που θα επηρεαστούν περισσότερο σ’ αυτή τη διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι δράσεις ξεπερνούν τα στενά όρια της κινητοποίησης για το περιβάλλον και συμπεριλαμβάνουν πιο κοινωνικού χαρακτήρα πρωτοβουλίες. Δράσεις για την εργασιακή ένταξη πρώην εργαζόμενων σε μονάδες παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, για την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και πολιτών και δράσεις συμπερίληψης είναι μερικές μόνο από τις κατευθύνσεις που θα πρέπει να πάρει αυτή η προσπάθεια μετάβασης. Ένα συντονισμένο και κινητοποιημένο σώμα εθελοντών και εθελοντριών μπορεί να δώσει ισχυρή ώθηση στην προσπάθεια προς μια δίκαιη και συμπεριληπτική μετάβαση.

Συμμετοχή των εταιρειών στην εθελοντική προσπάθεια

Παρόλο που ο εθελοντισμός ως έννοια έχει συνδεθεί με την Κοινωνία των Πολιτών, ωστόσο, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, ο εταιρικός κόσμος έχει αρχίσει να εμπλέκεται όλο και πιο ενεργά σε περιβαλλοντικές δράσεις στο πλαίσιο των προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Μέσα από τον εταιρικό εθελοντισμό, οι εργαζόμενοι/ες έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν εθελοντικά για σκοπούς που είναι συνδεδεμένοι με το πλάνο κοινωνικής ευθύνης της εταιρείας τους, ενώ έτσι εμπεδώνονται η έννοια και οι αξίες του εθελοντισμού στο περιβάλλον εργασίας τους.

Μέσα από δράσεις εταιρικού εθελοντισμού για το περιβάλλον, οι εταιρείες επιστρατεύουν ένα μεγάλο αριθμό εργαζόμενων καθώς και υλικοτεχνικούς πόρους, φέρνοντας τον εταιρικό κόσμο πιο κοντά στους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Μια συντονισμένη προσπάθεια με κέντρο την εθελοντική προσφορά

Όπως φαίνεται και από τα παραπάνω, ο εθελοντισμός ως κίνημα διαθέτει την απαραίτητη δυναμική και τον συνδυασμό πόρων και δυνάμεων, ώστε να βρεθεί μπροστά σε μια συλλογική προσπάθεια ανατροπής των επιπτώσεων την κλιματικής αλλαγής. Παρ’ όλα αυτά, απαιτείται ένα συντονισμένο σχέδιο, που να συνδυάζει αποτελεσματικά την ενημέρωση του κοινού, την εκπαίδευση νέων και το κάλεσμα σε εθελοντικές δράσεις πανευρωπαϊκά. Ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο εθελοντών για δράσεις που συνάδουν συγκεκριμένα με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα ήταν ένα βήμα μεγάλης σημασίας, καθώς θα διευκόλυνε τη δικτύωση εθελοντών από όλα τα κράτη-μέλη, την ανταλλαγή ιδεών και καλών πρακτικών, αλλά και πιθανές συλλογικές εθελοντικές δράσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Εναλλακτικά, η Επιτροπή θα μπορούσε να μεριμνήσει ώστε τα ήδη υπάρχοντα εθελοντικά δίκτυα να βάλουν τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας στην ατζέντα τους.

Ακόμη όμως και σε εθνικό επίπεδο, ένα πανελλήνιο δίκτυο εθελοντών και εθελοντριών με αντικείμενο τις εξειδικευμένες δράσεις, τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διαφύλαξη της περιβαλλοντικής κληρονομιάς της χώρας μας όσο και για τη διασφάλιση ότι η μετάβαση που προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θα γίνει με τρόπο φιλικό και συμπεριληπτικό προς τις κοινωνικές ομάδες που είναι πιο ευάλωτες από τις επερχόμενες αλλαγές, θα ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ο εθελοντισμός συντονίζει όλους τους φορείς της αλλαγής

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποτελεί ένα φιλόδοξο πλάνο δράσης, το οποίο στοχεύει να αναχαιτίσει τις επιπτώσεις που φέρνουν η κλιματική αλλαγή και οι περιβαλλοντικές προκλήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση με έναν τρόπο δίκαιο και συμπεριληπτικό. Μια τόσο μεγάλη προσπάθεια απαιτεί την εμπλοκή όλων των φορέων: επίσημοι, κρατικοί φορείς, εταιρείες και μικρές και μεγάλες οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών. Η όσο το δυνατόν πιο ευρεία συμμετοχή από την πλευρά του κοινού είναι ένας βασικός παράγοντας της επιδιωκόμενης επιτυχίας.

Με τη συμβολή του εθελοντικού κινήματος, η διαδικασία αυτή μπορεί να γίνει προσιτή και απτή στα άτομα τα οποία, συμμετέχοντας ακόμη και σε μια μικρή πρωτοβουλία, έχουν την αίσθηση της συνεισφοράς σε μια πολύ ευρύτερη, πανευρωπαϊκή προσπάθεια. Με νέους και νέες πιο συνειδητοποιημένους/ες από ποτέ για περιβαλλοντικά ζητήματα, και με τη θετική συμβολή εταιρειών που θέλουν να διαθέσουν τους πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό τους σε αυτή τη διαδικασία, η μετάβαση που προτείνεται μπορεί να αποκτήσει μεγάλη ορμή. Μέσα από δράσεις όπως καθαρισμοί παραλίας, αναδασώσεις, αναπλάσεις και άλλες περιβαλλοντικές δράσεις, εθελοντές και εθελόντριες μπορούν να γίνουν κοινωνοί σε μικρά και μεγάλα βήματα προς έναν συλλογικό σκοπό. Βρισκόμαστε πια σε μια φάση, που η δράση για την κλιματική αλλαγή απαιτεί την εμπλοκή όλων. Ο εθελοντισμός μπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για μια μετάβαση δίκαιη και αποτελεσματική.